Belt vd Inauguratie
Prof. Van den Belt wijst ontsnappingsroute van prof. Zwiep af
24 mei 2024 19:10
Prof. dr. Henk
van den Belt spreekt in de Apeldoornse Barnabaskerk zijn inaugurale rede uit.
Eerder werd hij benoemd tot hoogleraar systematische theologie aan de
Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA). beeld Ruben Meijerink
KERK & RELIGIE | INAUGURATIE
„Ik vertrouw
mijzelf onvoldoende om als feilbaar mens zelf te gaan bepalen wat in een
Bijbeltekst de bedoelde zaak is”, bekende prof. dr. H. van den Belt
vrijdagmiddag op een symposium waar zijn boek ”Geestspraak” werd gepresenteerd.
Zijn
bekentenis was het antwoord op een kritische vraag van prof. dr. A.W. Zwiep. De
hoogleraar hermeneutiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam meent dat prof. Van
den Belt in zijn boek ”Geestspraak. Hoe we de Bijbel kunnen lezen” diverse
vooronderstellingen, zoals die van de eenheid van de Schrift, „te massief, te
generaliserend en te theoretisch” naar voren brengt. „Jouw vooronderstellingen
zijn in beton gegoten. Het zijn axioma’s, niet voor discussie vatbaar.”
Want hoe gaat
Van den Belt dan om met de weerbarstige ontstaansgeschiedenis van de canon?
„Beter gezegd: canons. Ik bedoel: waarover hebben we het als we spreken over dé
eenheid van dé Bijbel? De tekst van Nestle-Aland, waarvan we inmiddels de 29e
versie kennen? Of hebben we het over de masoretische tekst? Geldt dat idee over
eenheid ook voor een vertaling in het Nederlands? En wat doen we met het
gegeven dat kopiisten soms bewust kleine dingen in de tekst veranderden,
waardoor ook de betekenis heel anders werd? ”
Ontsnappingsroute
In een
genereus gebaar bood Zwiep Van den Belt „een ontsnappingsroute” aan:
„Waarom maak je geen onderscheid tussen enerzijds de tekst en anderzijds ”die
Sache” (term van Karl Barth, AdJ), de zaak waar het in die tekst eigenlijk om
gaat?” Van den Belt voelde er niet voor. Met een grapje: „Als een gijzelnemer
tegen een gegijzelde zegt: Via die weg kun je ontsnappen, moet je als
gegijzelde op je tellen passen.” Om daarna serieus te vervolgen: „Ten diepste
vertrouw ik mijzelf onvoldoende om als feilbaar, tot dwaling geneigd mens
zelf ”die Sache” in een tekst te gaan bepalen. Ik heb de objectiviteit van
het Woord nodig om in het rechte spoor te blijven.”
Beter uit de
voeten kon prof. Van den Belt met een opmerking van een andere spreker op het
symposium, ds. J.A.W. Verhoeven, predikant te Krimpen aan den IJssel en
voorzitter van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland. Hij
waarschuwde voor de gedachte dat in elke tijd en context „de lezer mede
betekenis moet geven aan een Bijbeltekst”. Dat idee kunnen we ook aantreffen in
hedendaagse catechisatiemethoden, stelde de predikant. „Dan staat er
bijvoorbeeld: Schrijf in de kantlijn wat jóú aanspreekt in deze perikoop.” Van
den Belt: „Het gevaar van subjectivisme herken ik wel.”
„Bezwaarlijk wanneer lezer mede betekenis moet
geven aan Bijbeltekst” - Ds. J.A.W. Verhoeven, voorzitter GB
Afgezwakt
Ds. H.
Polinder, christelijk gereformeerd predikant te Urk (Maranatha), vroeg zich af
waarom prof. Van den Belt zich in zijn boek „gematigd positief” uitlaat over
het zogeheten nieuwe perspectief op Paulus. Ds. Polinder doelde op de door de
theoloog Tom Wright uitgedragen gedachte dat de kerk de apostel Paulus
eeuwenlang verkeerd heeft begrepen, alsof bij Paulus alles draaide om de
rechtvaardiging van het geloof. De Urker predikant: „Als je daar gematigd
positief over bent, wordt dan de bevrijdende boodschap van de rechtvaardiging
van de goddeloze niet op zijn minst wat afgezwakt? Heeft Jezus Zelf ook niet de
vinger gelegd bij de eigengerechtigheid van de schriftgeleerden en farizeeën,
die zich wilden onderscheiden van de Joodse schare die de wet niet kende?”
„Een goede
vraag”, antwoordde prof. Van den Belt, die de ideeën van Tom Wright echter
„niet als antithetisch” wil zien „tegenover de klassieke rechtvaardigingsleer”.
„Als theoloog probeer ik ook met andere inzichten mijn winst te doen.”